W wieku XIII obszar doliny
Bystrzycy nie był zbyt silnie zagospodarowany, za wyjątkiem terenów
rozciągających się od wylotu doliny w kierunku Świdnicy. Tereny te,
jak i najstarsza wieś w tym rejonie - Bystrzyca Dolna - należały do
rodziny von Wurben, mającej siedzibę rodową w Wierzbnej.
Prawdopodobnie w Bystrzycy Dolnej, w przeciwieństwie do innych wsi
śląskich funkcjonowało kilka folwarków, z których jeden zajmował
obszar dzisiejszego Burkatowa.
Ślady innych folwarków zachowały się
w nieistniejących już dziś nazwach geograficznych takich jak: Schweindorf, Ohmsdorf, Donauowo.
Tenże folwark zajmujący obszar 1700 mórg, kupił, a być może otrzymał
w darze, jeden z rycerzy znajdujących się na dworze pana z Wierzbnej,
o imieniu Burchard.
Folwark składał się głównie z lasów, które z
mozołem karczowane i uprawiane przeobrażały się przez
dziesięciolecia w ziemię uprawną.
Z tych lasów w dobrach Burkatowskich w XIX wieku pozostało już tylko 360 morg.
Rycerz
Burchard w dokumencie z roku 1257 nazywany jest "Pan Burchard wójt
komesa Johannesa von Wrbna". Za to w dokumentach z 1279 roku pojawia
się już rycerz "Burchard zwany von Wistricz".
Z innych źródeł wiemy, że Burchard w 1289 roku kupił wieś Boleścin,
założył Modliszów, figuruje także, jako jeden z pierwszych
właścicieli Bystrzycy Górnej.
Takie zapiski mogą być potwierdzeniem tezy, że do roku 1279, jeden z
folwarków w Bystrzycy Dolnej (Wistricza) stał się własnością rycerza
Burcharda.
Inną przesłanką niech będzie fakt nietypowego położenia Burkatowa.
Zwykło się przyjmować, że dwie wsie o tej samej nazwie
różniące się jedynie przydomkiem Górny (a) i Dolny (a) sąsiadują ze
sobą - tak jest w przypadku sąsiedniej Lutomii czy Witoszowa.
Rozdzielenie ich trzecią wsią jest niezwykle rzadkie i w tym
przypadku pojawienie się Burkatowa pomiędzy Bystrzycą Dolną a
Bystrzycą Górną może świadczyć o sprzedaży części wsi, w tym wypadku
folwarku, nowemu właścicielowi.
Ostatniego potwierdzenia możemy
doszukać się śledząc kolejne nazwy wsi pojawiające się w zachowanych
dokumentach: najstarszy z nich sporządzony w języku łacińskim w 1319
roku wspomina o "Burchardi villa", co może oznaczać zarówno dom -
siedzibę Burcharda, jak też majątek-folwark Burcharda.
Następna
nazwa, starsza o pół wieku, już niemiecka odwołuje się do tej
pierwszej i nazwa wsi wymieniana jest jako Burkhardisdorff, albo w
innym dokumencie Burghardisdorf.
Od Średniowiecza do Wojny 30-letniej.
W jednej z ksiąg urzędowych Księstwa Świdnickiego, zwanej z
niemieckiego "Landesbuch" znajdujemy taki oto opis, w którym pojawia
się niejaki Wilhelm Burghardisdorf.
(1052.: 28 VII 1392)
"Wir Beness von Chussnik hawptmann -- bekennen --, das fur uns
und unsers herren des koniges mannen -- der erbern frauen Katherine
Poppinne etwenn Hannos Poppen elichen husfrowen an eym teyle und der
erbern frawen Hedwygen etwenn Greger Czetsch husfrowen am andern
teyle, beidirseit mit erem briefen wart bescheyden -- das die erber
frowe Hedwig etwenn Gregor Czetsch husfrowe billich bliben sulle bei
irem furstlichen briefes lawthe und bey irem lipgedinge --. Dobey
sint gewest der edle herr Jone von Kruschen, herr Pothe von Donyn,
herr Nickel vom Czeisberge, herr Hentschil Koppe von Czedlicz, herr
Heinrich von Bawmgarten, herr Fritsche von Waldow, herr Ulrich Swop,
herr Heynemann von Schonefeld, herr Nickel vom Czeisberge der Junge,
alle ritter, Hannos von Redern hoferichter, Heinrich von der Swethe,
Petsche Schindel von Helwigsdorf, Hannos Renker von Lemberg, Hannus
Nassaw, Heinrich von Profen, Ulrich Pock, Cunrad Moys, Wlhelm
Burghardisdorf, Nitsche Nebiltschiz, Sigmund Swarzenwald und ander
erbir manne wil. Gescheen und gegeben zu der Swydniz nach Crists
geburt dreyczenhundrit jar darnach in dem czweyundnunczigisten jare
an dem nesten sonntage nach sante Jacobs tag."
[Ef.1,§1952].
Jest to dowód na to, że pierwotny folwark i towarzyszące mu
chłopskie zabudowania rozwinęły się do końca XVI wieku i
przekształciły w osobną wieś.
Nazwy następne: w dokumentach z 1537 i 1566 pojawia się Borchersdorf,
w 1542 Burkhersdorf, 1785 Burkhardsdorf i od 1813 roku Burkersdorff.
Z czasem w nazwie zanikło podwójne " f " na końcu.
Jeszcze płynniej
od nazwy wsi zmieniali się jej właściciele.
Po założycielu, rycerzu Burchadzie, znajdujemy ślad transakcji
handlowej z roku 1377 w której Gunther von Ronow sprzedał Burkatów
Hugo von Beschow. Następnie Burkatów trafił w ręce Mattiasa von
Lemberg a później Wilhelma von Heinrichowitza.
W roku 1410 w dokumentach związanych z rycerzem Heincze von Ronau
pojawia się spis jego wsi, do których obok Wierzbnej, Nieder
Giersdorf i Teichenau należał także Burkatów.
Tenże Heincze von
Ronau wraz z trzema oddziałami niemieckiego rycerstwa śląskiego
spieszył na pomoc wojskom krzyżackim w bitwie pod Grunwaldem: z tych
trzech oddziałów dwa przybyły zbyt późno i nie wzięły udziału w tej
decydującej bitwie.
W 1419r. właściciel Burkatowa nazywa się Hans Nasse.
W 1461r. Burkatów wraz z Bystrzycą Górną i Omiecinami należy do
Heinza Kunemanna von Seydlitz. Burkatów pozostaje w rękach tej
rodziny do 1591. Znamy nazwiska niektórych członków tej rodziny,
wymienianych w dokumentach archiwum rodzinnego hrabiów von
Puckler-Burghauss z Bystrzycy Górnej: w roku 1491 Thyme i Jorge Seydlitz, w latach 1537, 1543, 1548 Melchior Seydlitz i dodatkowo w
tym ostatnim roku Hans Seydlitz.
W roku 1550, jako współwłaściciele są wymieniani Abraham von Seydlitz
oraz Balzer (Balthasar) von Nimptsch zu Bogen, właściciel Witoszowa.
Baltzer von Nimptsch zu Bogen kupił swoją część wsi od niejakiego
Hansa Reibnitza "zum Kauder". Adam von Seydlitz wymieniany jest w
dokumentach w latach 1568, 1576 i 1591.
Ród Seydlitz odgrywał w Świdnicy ważną, wiodącą rolę: Heinze
Kuneman jest wskazywany przez dokumenty w roku 1462 - potem jeszcze
w 1475 - jako świdnicki sędzia dworski.
Także jego potomek Melchior
Seydlitz "von Borckersdorf" urzędował, jako Hoferichter i był z racji
swojego urzędu odpowiedzialny za pobieranie podatku wojennego na
wojny z Turkami.
Jak podają dokumenty, nie wywiązał się jednak
z wpłaty kwoty 4 tysięcy talarów i został oskarżony o kradzież.
Poręczyli jednak za niego znani okoliczni rycerze i świdniccy
patrycjusze i prawdopodobnie sprawa skończyła się dla niego
pomyślnie.
Jak podają kroniki, Burkatów w połowie XVI wieku zebrał zboże w
ilości około 1900 litrów z 40 mórg, dalsze 20 mórg figuruje jako
nieużytki, pozostałe tereny były prawdopodobnie zalesione. Nie
trzymano owiec, nie było, jak w innych wsiach stawów rybnych.
Sam
Melchior szacował wartość wsi na 230 guldenów, z której to wartości
? stanowili chłopi przynoszący właścicielowi 18 talarów 12 groszy
rocznych podatków.
Melchior zbudował w roku 1548 wieś Rudolfwaldau w
Górach Sowich - na pniu, czyli w miejscu wykarczowanego lasu.
Przy
tej okazji warto wspomnieć, że w roku 1497 Bystrzyca Górna jest
wspominana jako wieś "pustynna" choć istniała już w początkach 13
wieku. Dokładnie nie wiadomo dlaczego - można przypuszczać, że
znajdująca się w pobliżu szlaków handlowych wieś była często
napadana - plądrowana i palona - przez rycerzy-rabusiów. Być może
taki stan zaobserwował średniowieczny kronikarz.
Melchior Seydlitz zmarł w 1566 roku i został pochowany w kościele w
Bystrzycy Górnej.
Następcą był Adam von Seydlitz auf Russendorf,
który w roku 1587 piastował urząd.
Zbudował on kościół
ewangelicki w Rusinowej " W roku 1564 ten dom Boży został zbudowany
przez szlachetnego pana Adama Seydlitza zu Burckersdorf, Bogu w
ofierze i na chwałę. Amen" - głosi inskrypcja w tym kościele.
Adam Seydlitz zmarł w roku 1595, jego grób znajduje się w kościele w
Bystrzycy Górnej, a opiekę nad kościołem w Rusinowej przejął od
Seydlitzów Konrad von Hochberg auf Furstenstein (Książ), który kupił
Rusinową w roku 1578.
Od 1591r. Conrad von Niemitz wymieniany jest jako
właściciel dóbr burkatowskich.
W 1600r. Wiglas von Schiedel kupuje
Burkatów a siedem lat później także Bystrzycę Górną i Lubachów.
Zniszczenia Wojny Trzydziestoletniej (1618-1648) szczęśliwie ominęły
Burkatów, mimo że sąsiednia Lutomia została splądrowana i częściowo
spalona.
Podobny los spotkał Jakubów, spalono również kościół w Bojanicach,
a z wyposażenia kościoła w Bystrzycy Górnej "pozostał jedynie
wiszący na wieży dzwon".
Z powierzchni ziemi zniknęła wtedy
całkowicie zniszczona wieś Laurichendorf, leżąca w górskiej dolinie,
gdzieś pomiędzy Bojanicami a Bystrzycą Górną.
Mieszkańcy Burkatowa
starali się nawet wykorzystać fakt, że w zawierusze Wojny
Trzydziestoletniej rozproszeniu uległy archiwa i zbiory praw
lokalnych. Wiadomo na przykład, że jednym z pierwszych, którzy
złamali dawne prawo mili zakazujące warzenia piwa w obrębie 1 mili
od murów miejskich był właściciel Burkatowa i Bystrzycy Górnej von
Schindel, który otworzył pierwszy we wsi browar.
Burkatów w okresie od XVII wieku do końca II Wojny Światowej.
Wiglas miał pięciu synów, z których najmłodszy w 1623 roku za 16 616
talarów obejmuje Burkatów.
W 1687 roku kupuje on od swojej
szwagierki von Schindel z domu von Gellhorn majątek Friedersdorf.
W
roku 1680 sprzedaje obie wsie Jacobowi Ernstowi von Freynfeld.
Kolejnym właściclem jest Wilhelm Von F. Który w roku 1740 - według
innych źródeł w 1734 - sprzedaje Burkatów austriackiemu generałowi
feldmarszałkowi Johanowi Christophowi von Seher Thoss auf Tannhausen
.
Z nowym nabywcą wiąże się ciekawa historia: otóż jego ojciec w
swoim zamku w Polsce został napadnięty i bestialsko zamordowany -
jak podają kroniki otrzymał 20 ran.
W czasie tego napadu w kołysce leżał pięciomiesięczny Johan
Christoph - w kołyskę trafiły dwie kule wystrzelone przez
napastników, jednak żadna z nich nie trafiła niemowlęcia.
Hrabia feldmarszałek Johan Christoph von Seher Thoss auf Tannhausen
und Ludwigsdorf cesarsko-królewski Geheimer Rat,
feldmarszałek-gubernator Mahren i austriackiego Śląska, dowódca
regimentu kirasjerów, ekscelencja, pan na Szczawnie, Jedlinie,
Blumenau, Erlenbusch, Burkatowie, Friedersdorfie i Kraszowicach był
dwukrotnie żonaty: z Clarą Johanną hrabiną von Purgstall oraz z
Charlottą Maximilianą hrabiną von Puckler.
Po śmierci marszałka w
roku 1743 w Brunn, dobra Burkatowskie przeszły na jego syna Johana
Augusta von Seher Thoss auf Tannhausen.
W czasie wojen śląskich
dobra Feldmarszałka zostały na krótko zarekwirowane z rozkazu
Fryderyka II. Po odkryciu leczniczych źródeł na cześć drugiej
żony feldmarszałka uzdrowisko nazwano Charlottenbrun - dziś Jedlina
Zdrój.
Johan August von Seher Thoss auf Tannhausen sprzedał dobra
Burkatów i Friedersdorf 28 czerwca 1751 roku Amalii Dorocie Von
Schiendel z domu von Zedlitz za 36 tysięcy talarów i 100 dukatów w
złocie.
Ta wkrótce zmarła i oba majątki przeszły na Heinricha
Ludwiga Carla von Hochberg auf Furstenstein.
Po jego śmierci w 1755
majątek burkatowski objęła najmłodsza córka Eleonora Elżbieta
Maximiliana ożeniona z Ernestem Ferdinandem von Murdach auf Lissa
bei Brslau.
Baronowa umiera w roku 1766 i Burkatów przechodzi w ręce jej córki
Charlotty Christiany, której mężem był hrabia Rzeszy Joachim Carl
von Maltzahn auf Militsch.
W roku 1795 dobra bystrzyckie i burkatowskie kupuje hrabia Rzeszy
Carl Frantz Christoph Erdman von Puckler auf Tannhausen.
W rękach
rodziny von Puckler Burkatów pozostał do końca II wojny światowej.
Hop do góry
|